Dünyanın Ən Varlı İnsanı Jeff Bezos-dan 12 Tövsiyyə

Bu gün dünyanın ən mühüm sahibkarları deyiləndə adətən Stiv Cobs, İlon Mask, Mark Zukerberq, Bill Qeyts yada düşür. Lakin Jeff Bezos-un adı nədənsə bu adlar qədər xatırlanmır.

Ola bilsin ki, onda Stiv Cobsun xarizması, Zukerberqin populyarlığı və ya Maskın aurası yoxdur. Bununla belə, bu gün o, dünyanın ən böyük şirkətlərindən biri olan “Amazon”un sahibidir və 2019-cu il üzrə 154 milyard dollarlıq sərvətlə dünyanın ən varlı adamıdır.

Amazon ilə yanaşı Blue Origin adı ilə kosmos səyahəti biznesinə də girən Jeff Bezosun iş həyatındakı prinsiplərdən alınacaq çoxlu dərslər var.

Bu yazıda biz sizə Jeff Bezos-un prinsiplərinə və baxışlarına müraciət edərək ondan bir şey öyrənməyinizi təmin edəcəyik.

1.İnadkar və Fikirlərinizdə Elastik Olun

Jeff Bezosa görə, yaxşı sahibkar inadkar və fikirlərində elastik olmalıdır. Amazondakı iş prinsipini izah edən Bezos, “Biz vizyon mövzusunda inadkarıq və detallar mövzusunda elastikik” ifadəsini işlətdi.

Vizyona sadiq qalmaq və detallarda dəyişikliklərə açıq olmaq… Bu, Bezosun əsas fəlsəfələrindən biridir.

“Əgər inadkar olmasanız, tez təslim olarsınız. Əgər elastik deyilsinizsə, problemin yalnız bir həlli varmış kimi davranarsınız. Bu, problemin həllini mümkünsüz edir. Yeni bir şey icad etmək istəyirsinizsə, eyni zamanda inadkar və elastik olmalısınız. Ən çətin tərəfi nəyə və nə vaxt prioritet verəcəyinizi tapmaqdır”.

Bu gün uğurlu sahibkarların həyatına nəzər saldıqda görürük ki, onlar inadkar və təbii liderlərdir və təşəbbüs göstərməkdən çəkinmirlər. Digər tərəfdən, detallarda inadkarlığı tərk edən və həll yönümlü elastik zehniyyətə sahib insanlardan biri olan Jeff Bezos, tək başına başladığı Amazon macərasında bu gün 117.000 insana iş verir.

2. İki Pizza Bəs Etməlidir!

Jeff Bezos kiçik və avtonom şəkildə hərəkət edən komanda işinə inanır. Belə ki, onun fikrincə, bir komandanı qidalandırmaq üçün 2 böyük pizza kifayət etmirsə, o komandada həddindən artıq adam var. Orta hesabla 6-7 nəfərlik bir komanda üçün 2 böyük pizza güclə kifayət edir.

Komandalar böyüdükcə məhsuldarlığı aşağı düşür. Bu, komandanın işinə mənfi təsir göstərir. Ona görə də kiçik komandalarda işləməyin daha səmərəli olduğunu söyləmək olar.

3.Yeni Şeylər Sınayın

Bezos deyir:

“Bir il ərzində etdiyiniz təcrübələrin sayını iki dəfə artırsanız, yeni şeylər icad etmək ehtimalınız iki dəfə artar.”

Bu gün bir çox CEO şirkət daxilində təcrübə aparmağın vacibliyini vurğulayır. Yenilik yalnız yeni təcrübələrlə mümkündür və bazarda rəqabət üstünlüyü yalnız innovasiya vasitəsilə əldə edilir.

Avtomobil şirkətlərinin konsept avtomobilləri var.

Qida şirkətləri yeni dadlar hazırlayır.

Əczaçılıq şirkətləri daim yeni dərmanlar hazırlayır və sınaqdan keçirirlər.

İdman komandaları yeni oyunçular cəlb edir və mövcud oyunçuları yeni mövqelərdə sınaqdan keçirir.

Hətta Google-da Google Labs adlı təcrübə şöbəsi var. Eyni şəkildə, bu cür böyük şirkətlər işçilərini yeni şeylər sınamaq üçün həvəsləndirir.

Başqa sözlə, həyatın hər sahəsində təcrübə var.

Təcrübə və yeni şeylər yaratmaq istəyi Amazonda şirkət mədəniyyətinin ayrılmaz hissəsidir. Başqa sözlə desək, şirkət yeni şeylər sınayır, ona görə yox ki, başqaları bunu edir.

4. Yeni İxtiralar Etməyə İstəkli Olun

Amazonda nə qədər müxtəlif məhsul və xidmətlərin təklif olunduğunu bilirsinizmi? Bezosun sürətli təcrübə və ixtira fəlsəfəsinə baxaraq bunu görə bilərsiniz. Bu mənada Ceff Bezos Stiv Cobsun əksidir. Apple bir neçə məhsul satarkən, Amazon milyonlarla şey satır. Amazon-un ana səhifəsindəki kateqoriyalar bölməsi bu mövzuda hər şeyi çox aydın şəkildə göstərir.

İxtira anlayışı Bezos və komandası üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bezos həmkarlarını təsvir edərkən tez-tez “kəşfiyyatçılar və qabaqcıllar” ifadələrindən istifadə edir. O, yeni şeylər hazırlamaq və məhsulları daha yaxşı etmək istəyən insanlarla işləyir.

Ceff Bezos həm də ixtiraçıdır. Bezosun ixtiralarından bəziləri 10.000 il işləməsi planlaşdırılan nəhəng saat, kosmik səyahət şirkəti Blue Origin, telefonlar üçün hazırladığı hava yastığı sistemi, uşaqlıqda hazırladığı günəş enerjisi ilə işləyən qablardır.

Bezos işçilərini yeniliklərə açıq olmağa təşviq edir. O, şirkət daxilində beyin fırtınası sessiyalarına böyük əhəmiyyət verir.

Əgər siz sahibkarsınızsa, hansı sahədə fəaliyyət göstərməyinizdən asılı olmayaraq, yeni şeylər yaratmağı sevməlisiniz. Henri Ford avtomobili yaratdı. Rayt qardaşları təyyarəni yaratdılar. Mark Zukerberq Facebook-u yaradıb. Yaratmaq həvəsi sahibkarların DNT-sində var. Beyin fırtınası, təcrübə aparmaq, nəyisə düzəltmək və pozmaq, araşdırmaq, nəyinsə iş prinsipini anlamağa çalışmaq ixtiraçıların və sahibkarların ən əsas xüsusiyyətləridir.

5.Uzunmüddətli Düşünün

Bezosun əsas xüsusiyyətlərindən biri onun uzunmüddətli düşünən olmasıdır.

Amazon-un illik artımı və mənfəət nisbəti haqqında bir dəfə soruşduqda, Bezos tam cavab verə bilmədi. Bu, bir CEO üçün görünməmiş bir şeydir, lakin Bezos da bu cavabla özünü fərqləndirdi:

“İndi bir neçə il sonranı düşünürəm. Ona görə də bugünkü vəziyyəti dəqiq xatırlamıram”.

Beləliklə, Bezos daha çox şirkətin bu günü deyil, gələcəyi haqqında düşünür. Amazon 1994-cü ildə quruldu və o zaman kompüterlər və İnternet hələ də çox kiçik bir qrup insan üçün əlçatan idi. Bezos o vaxt başa düşdü ki, insanlar bir gün kompüter və internetlə alış-veriş edəcəklər. Amazon-u qurmaq üçün 1 milyon dollara ehtiyacı olan Bezos o zaman 60 nəfərlə danışıb, 22 nəfər ona cəmi 50 min dollar verib.

Bəs niyə pul yığmaq bu qədər çətin idi? Çünki insanlar hələ internetin nə olduğunu bilmirdilər.

“O vaxt bir çox investor məndən internetin nə olduğunu soruşurdu.”

Buna baxmayaraq, o, uzunmüddətli düşüncə tərzi və baxışı ilə bu gün çox aydın oxuya bildi.

Açığı, uzunmüddətli düşünmək çox səbr tələb edir. Bu, xüsusilə şirkətin gündəlik fəaliyyətinə diqqət yetirən CEO üçün doğrudur. İnsanların sizi uzun müddət səhv başa düşməsi riskini götürmək lazımdır.

Çünki bazarı lərzəyə gətirən, paradiqmaları dəyişən insanlar sürünün arxasınca getməyən, öz yolu ilə gedən insanlardır.

Məsələn, A9 axtarış sistemi təşəbbüsü Google-u kopyalamaq cəhdi idi. Amazonda hərrac yolu ilə satış eBay-i təqlid etmək cəhdi idi. Amazonun fiziki mağaza quracağı sualına Bezos bu sözləri ifadə edir, məsələn:

“Biz Amazonda başqalarını təqlid etmək istəmirik. Pərakəndə mağazalara baxanda hər şeyin çox yaxşı olduğunu görürəm. Halbuki belə bir təşəbbüsə başlamaqdan söhbət gedəndə aşağıdakı suallar verilməlidir: Niyə belə bir şey etməliyik? Fərqli və daha yaxşı nə edə bilərik? Yəni nəyisə etməyə qadir olduğumuz bunu etməyimizi zəruri etmir”.

O, uzunmüddətli düşüncə haqqında da bunları deyir:

“Səmimiliyə malik kiçik bir komandaya və menecerlərin yeni ideyaları dəstəklədiyi bir mühitə ehtiyacınız var. Yeni ideyaların reallaşması üçün şirkət ən azı 6-7 il səbirli olmalıdır, lakin çox şirkət bu qədər gözləyə bilməz”.

Müştərilərin günü keçirməyə çalışmaqdansa, uzunmüddətli düşünmələri yaxşıdır. Amazon-un 25 dollarlıq alış-verişdə pulsuz çatdırılma xidmətinə diqqət yetirin. Yenə uzunmüddətli düşünmək şirkət üçün idealdır, çünki bu, yeniliklərə daha açıq olmağı mümkün edir.

6.Təcrübə, Kəşf və İnnovasiyaları Birləşdirin

Amazon komandasının təcrübə etməyi sevdiyini bilirik. Təcrübə etməyi sevirsinizsə, bir şey icad etməyə hazır olacaqsınız.

Başqa sözlə:

Yenilik = Təcrübə + Yaratmaq istəyi

Amazonun rəhbərlik etdiyi 2012 re: invent konfransının əsas çıxışında Jeff Bezos bu ruhlandırıcı sözləri söyləyir:

“Yenilikçi olmaq istəyirsinizsə, etməli olduğunuz bir neçə şey var.

Əvvəla, mən hesab edirəm ki, innovasiya bir baxış nöqtəsidir. Yenilik etmək və araşdırmaq istəyən insanları seçmək lazımdır. Çünki kəşfiyyatçı olmaq hər kəsə nəsib olmur.

İçində lider və ixtiraçı DNT-si olan insanların diqqətini çəkəndə, sizinlə eyni məqsədləri olan insanlardan ibarət bir şirkət qurursunuz. Bu insanlar səhər yuxudan duranda ilk dedikləri “Müştəriləri necə daha xoşbəxt edə bilərik? Məhsul və xidmətlərin keyfiyyətini necə artıra bilərik?” düşünürlər. Bu, yeniliyin, ixtiranın köküdür və bu həm də olduqca əyləncəlidir. Biz Amazonda 18 ildir ki, bu düşüncə tərzinə malik insanlarla işləyirik və çox əylənirik.

Təbii ki, innovasiya və yeni ixtiralar tapmağın o qədər də əyləncəli olmayan tərəfləri var. Birincisi uğursuzluğa hazır olmalısınız. İnsanların uzun müddət səhv başa düşüləcəyini əvvəlcədən qəbul etməlisiniz. Əgər tənqid edilməkdən qorxursunuzsa, Allah xatirinə yeni bir şey etməyin.

Uzun müddət səhv başa düşülməyə hazır və istəkli olmalısınız. Uğursuzluğu qəbul etməlisiniz. Bu andan etibarən daim sınaqdan keçirməlisiniz. Müvəffəqiyyətli ixtira müştərilərin qayğısına qaldığı bir ixtiradır. Müştərilərin əhəmiyyət vermədiyi yeni şeylər icad etmək də olduqca asandır. Buna görə də uğurlu ixtira üçün daim təcrübə aparmaq lazımdır. Təcrübəni proses kimi görməyə çalışmaq daha düzgün olardı. Sistemi necə təşkil edəcəksiniz? İnsanları və resursları necə idarə edəcəksiniz? Gündəlik həyatınızda necə vaxt keçirəcəksiniz? Bunları da düşünmək lazımdır, çünki təcrübələrin çoxu nəticə verməyəcək.

7. Powerpoint ilə Təqdimat Etməyin

Harli Rouzun verilişində Bezos deyir:

“Adi korporativ görüşdə kimsə ayağa qalxır və slaydlarla mövzunu izah etməyə çalışır. Məncə, bu yolla çox az şey öyrənmək olar. Aparıcı üçün asan, dinləyici üçün isə çətindir. Bunun əvəzinə bizim görüşlərimiz 6 səhifəlik qısa qeydlərdən ibarətdir. Fikirlərinizi tam cümlələrlə aydın ifadə etsəniz, daha təsviri və aydın olar”.

Powerpoint təqdimatında effekt yoxdur. Bu cür təqdimatda yalnız başlıqlar məna kəsb edir. Amma 6 səhifə yazıb, sonra təqdimat etmək aparıcını çox yaxşı düşünməyə vadar edir. Bu qeydləri oxuyanlar da görüşdəki mövzunu daha yaxşı başa düşəcəklər. Beləliklə, daha səmərəli fikir mübadiləsi yaradılır.

8.Müştəri Məmnuniyyətini Birinci Vəzifəniz Olaraq Görün

“Müştərilərə diqqət yetirmək şirkəti daha dayanıqlı edir. Bizim əsas diqqətimiz rəqiblər deyil, müştərilərdir”. Bezos deyir.

Yəni bütün fəaliyyətlərə müştəri məmnuniyyətindən yanaşsanız və digər məsələləri də bu əsas prinsiplə həyata keçirsəniz, şirkətinizi daha möhkəm təməl üzərində qoymuş olarsınız. Bəzi şirkətlər ən son müştəriyə diqqətə alırlar. Bu düzgün yanaşma deyil.

“Müştərinin marağı şirkətin marağındadır. Amazonda bizim istədiyimiz tək şey müştəri və şirkət maraqlarının ardıcıl üst-üstə düşməsidir”.

Bu baxımdan Amazon-un müştərilərə verdiyi əhəmiyyəti aşağıdakı misallarla daha yaxşı anlaya bilərik:

İki Dəfə Alış Xəbərdarlığı

Amazon bəzi müştərilərin təsadüfən eyni sifarişi bir dəfədən çox verdiyini fərq etdiyi üçün alış səhifəsi “Bu məhsulu artıq bu tarixdə almısınız” bəyanatı daxil edir.

Belə bir xəbərdarlıq əslində Amazon əleyhinədir. Belə bir xəbərdarlıq olmasa, Amazon daha çox sata bilər, lakin şirkət müştəriyə bir daha aldıqları məhsuldan istifadə etməməsi üçün xəbərdarlıq edir.

“Belə hallarda, biz çox sadə düşünürük və bunun müştəri üçün yaxşı olmadığını qiymətləndiririk.”

Rəqiblərə Reklam Etməyə İcazə Verin

Amazon qısamüddətli qazanc üçün müştərilərinin məmnunluğundan diqqətdən yayındırmır. Bu səbəbdən rəqib şirkətlərə öz qiymətləri ilə Amazonda reklam etməyə imkan verir.

Yəni Amazonda satılmayıb, üçüncü şirkət tərəfindən satılan məhsullar da saytda qeyd olunub. Bu təcrübə şirkət daxilində müxtəlif müzakirələrə səbəb olsa belə, müştərilərə daha çox seçim təqdim etmək üçün davam etdirilir.

Müştəri Məmnuniyyəti üçün Yeni Texnologiyalardan İstifadə

2004-cü ilin avqustunda verdiyi müsahibədə Bezos dedi:

“Bu gün CPU gücü, internet sürəti, disk sahəsi 5 il əvvəlkindən 30 dəfə ucuzdur. Beləliklə, müştəriləri məmnun etmək üçün 30 dəfə sürətli internet bağlantısı, 30 dəfə daha güclü kompüterlər, 30 dəfə daha böyük disk sahəsindən necə istifadə edə bilərik? Bu suallara cavab tapmalıyıq”.

Başqa sözlə, Amazon Web Services texnologiyanın üstünlüklərini müştərilərə necə daha faydalı olmaq prinsipi ilə nəzərdən keçirir.

9.Strategiyanızı Dəyişməyən Şeylər Üzərində Qurun

2012-ci ilin noyabrında qatıldığı konfransda Jeff Bezos dedi:

“Mənə çoxlu suallar gəlir ki, 10 ildən sonra hansı inkişaflar və yeniliklər olacaq. Lakin məncə, 10-da nəyin dəyişməyəcəyi və olduğu kimi qalacağı məsələsi daha maraqlı və önəmlidir. Heç olmasa sektorum haqqında düşünsəm, insanlar bundan 10 il sonra, 100 il sonra alış-verişlərində aşağı qiymət istəyəcəklər. Sifarişlərinə daha tez çatmaq istəyəcəklər, daha çox məhsul çeşidi istəyəcəklər. Buna görə də biz bu gün enerjimizi bu sabit prinsipləri qorumağa sərf edirik.

Söhbət Amazon Web Services-ə gəldikdə, insanların 10 ildən sonra “kaş ki, daha az etibarlı və daha bahalı olardı” demə ehtimalı sıfıra bərabərdir.

Buna görə də biznesdə böyük ideyalar olduqca sadədir, lakin bəzən ən bariz olanları belə tam başa düşmək olmur. Amma yaxşı gördüyünüz işlərin üzərində işləsəniz, onları daha da yaxşılaşdırmaq, xidmət və məhsul keyfiyyətinizi yaxşılaşdırmaq müştəriləriniz üçün böyük fərq yaradar.”

Ceff Bezosun bu mövzuda sözləri çox önəmlidir. Bu gün Amazon qiymətləri aşağı salmaq, çatdırılma müddətlərini azaltmaq, daha çox məhsul təklif etmək və daha yaxşı məzmun istehsal etmək üçün səylər göstərir.

Netflix-i nəzərdən keçirdikdə, onların diqqət yetirdiyi şey internet yayımıdır. Çünki gələcəyin burada olduğunu çox gözəl başa düşürlər. Bu səbəbdən də daim əlaqənin keyfiyyətini yüksəltməyə, daha yaxşı filmlər, seriallar, proqramlar hazırlamağa çalışırlar.

Google-u nəzərdən keçirdikdə, onlar müştərilərin daha dəqiq və daha sürətli nəticələr istədikləri şüuru ilə hərəkət edir və daim özlərini təkmilləşdirirlər.

Bu kontekstdə enerjinizi hara xərclədiyinizi və gördüyünüz işin 10 il sonra arzulayacağınız bir şey olub olmadığını bilməyiniz son dərəcə vacibdir.

10.Riski Müəyyən Edin və Aradan Qaldırın

Həmişə oxuyuruq ki, sahibkarlar risk etməyi sevirlər və bundan müsbət mənada faydalanırlar.

Bezosun fikrincə, yaxşı sahibkarlar riski sevmirlər, riski müəyyən edib aradan qaldırmağa çalışırlar.

“Yaxşı sahibkarlar riski sevmirlər. Riski azaltmağa çalışırlar. Şirkət qurmaq özlüyündə risklidir. Bu səbəbdən şirkətin ilkin mərhələlərində riskləri addım-addım aradan qaldırmaq lazımdır. Şirkət böyüdükcə yenidən risklər götürülə bilər, lakin şirkətin fəaliyyətə başlaması dövründə riskləri mümkün qədər aradan qaldırmaq lazımdır”.

11.Peşman Olmamaq üçün İndi Başlayın

Həyatda insanı ən çox peşmançılıq yandırar…

Jeff Bezos ya öz şirkətini quracaq, ya da Amazon-un yaradılması prosesində Wall Street-də gəlirli biznesini davam etdirəcəkdi. O, bu müddət ərzində peşmanlıqlarını minimuma endirəcək bir çərçivə ilə hərəkət etdi. O, təşəbbüsünə şans verməsə, gələcəkdə daha çox peşman olacağını anladı və Amazonu qurdu.

12.Mütləq Seydiyiniz İşlə Məşğul Olun

Bu bölmədə məqaləmizi Jeff Bezosun müxtəlif mühitlərdə sahibkarlara və sahibkarlıq namizədlərinə verdiyi məsləhətlərlə yekunlaşdırırıq.

“Heç vaxt populyar olanın arxasınca getməyin. Özünüzü doğru yerdə yerləşdirin və doğru zamanı gözləyin. Sevdiyiniz işlə məşğul olun. Bu, təşəbbüskar bir sahibkara verə biləcəyim 1 nömrəli məsləhətdir. Həqiqətən sevdiyiniz, qayğı göstərdiyiniz və zövq aldığınız bir işlə məşğul olun. Bir işi sevirsinizsə, pul ikinci plandadır. Ancaq məsələyə sırf pul üçün baxsanız, qalıcı bir şey yarada bilməzsiniz. Həvəs etdiyiniz bir işlə məşğul olursunuzsa, məhsul və xidmətinizin keyfiyyətini daim artırmaq istəyəcəksiniz. Bu, daha çox pul qazanmağa imkan verəcək”.

“Çətin vaxtlarda işçilərinizlə daha çox ünsiyyət qurun.”

“Uğursuzluq sahibkarlıq həyatının təbii bir hissəsidir. Ona görə də şişirtməyə ehtiyac yoxdur”.

“Uzunmüddətli düşünmək üçün həqiqətən inanmalısınız. Qısamüddətli düşünsəniz, həmişə xırda detallarda ilişib qalacaqsınız”.

“İşlər qarışıq olduqda, biz həmişə müştəri üçün ən yaxşısını tapmağa və tətbiq etməyə çalışırıq. Həmişə uzunmüddətli perspektiv həm şirkətə, həm də müştəriyə fayda gətirir”.

Nəticə

Ceff Bezos 1964-cü ildə anadan olub. İndi onun 55 yaşı var. Onun ən böyük arzularından biri dünyanın ən yaşlı insanı olmaqdır.

Onun qurduğu Amazon daha uzun illər bizimlə olacaq.

Onun qurduğu Blue Origin adlı şirkət sayəsində kosmosda səyahət ucuz və təhlükəsiz olacaq.

Bəlkə 2080-ci ildə Jeff Bezos hələ də sağ olacaq.

Bəlkə də 10.000 il işləməli olan nəhəng saat əslində 10.000 il dayanmadan işləyəcək.

Hansı səbəblə olursa olsun, insanlar gələcəkdə Jeff Bezosu etdiklərinə görə xatırlayacaqlar və bu gün ondan öyrənəcəyimiz çox şey var.